پروکتوسکوپی (Proctoscopy) که با نام رکتوسکوپی هم شناخته می‌شود یکی از روش های تشخیص بیماری‌های انتهای روده بزرگ و ناحیه مقعد است که طی آن با استفاده از یک لوله انعطاف‌پذیر و باریک داخل رکتوم را معاینه می‌کنند. این روش تشخیصی معمولا با بی حسی انجام می‌شود اما ممکن است بیمار تا حدی درد و فشار را احساس کند. بیهوشی تنها با خواست بیمار انجام می‌شود.
در چه مواقعی پروکتوسکوپی انجام می‌شود؟
اگر فرد علائمی داشته باشد که باعث شود پزشک به بیماری خاصی مشکوک شود، احتمال تجویز این آزمایش برای تشخیص یا رد احتمال بیماری وجود دارد. پروکتوسکوپی معمولا برای بررسی بیماری‌های زیر کاربرد دارد:
- تورم و التهاب رکتوم
- بررسی دلایل خونریزی مقعدی
- نمونه برداری از بافت روده یا مقعد
- تشخیص دیورتیکولیت
- بررسی بیماری بواسیر یا هموروئید داخلی
- پولیپ ها و سرطان مقعد و کولورکتال
- مشکلاتی مثل انسداد روده
- معاینه ناحیه مقعد بعد از جراحی
- بررسی علل ایجاد پرولاپس
کارهایی که قبل از پروکتوسکوپی لازم است انجام شود
آمادگی قبل از رکتوسکوپی بسیار در نتیجه آزمایش تاثیرگذار است، به همین دلیل باید حتما به این موارد عمل کنید:
- در صورتی که به بیماری خاصی مبتلا هستید، پزشک خود را در جریان بگذارید
- همچنین پزشکتان را از داروهایی که مصرف میکنید مطلع کنید
- یک شب قبل از انجام این آزمایش از خوردن حبوبات، لبنیات و سبزیجات خودداری کنید
- همچنین از مصرف نوشیدنی های کافئین دار و الکلی قبل از آزمایش خودداری کنید
- تا حد ممکن از غذاهای ملین استفاده کنید تا دچار یبوست نشوید
مراحل انجام این آزمایش
در ابتدا پزشک با انگشت ناحیه مقعد را بررسی می کند تا وجود هرگونه ضایعه را تشخیص دهد. سپس با استفاده از بی حسی موضعی لوله پروکتوسکوپ که در انتهای آن یک دوربین متصل است وارد مقعد می‌شود و این امکان را به پزشک می دهد که نواحی داخلی را به خوبی بررسی کند.
پروکتوسکوپ با دمیدن هوا به داخل مقعد باعث می شود داخل کانال رکتوم به خوبی قابل مشاهده باشد.
در صورت نیاز ممکن است پزشک در حین انجام این آزمایش، نمونه برداری هم انجام دهد که به آن بیوپسی می‌گویند.
معمولا احساس نیاز به تخلیه روده طی این آزمایش احساس می شود و این امری طبیعی است.
حداکثر زمان لازم برای پروکتوسکوپی 10 دقیقه است و دوران نقاهت این روش هم بین یک تا دو روز است.
آیا پروکتوسکوپی عوارضی به همراه دارد؟
این آزمایش خطرات چندانی به دنبال ندارد اما در موارد نادری ممکن است با مشکلاتی از قبیل ایجاد خونریزی تا چند روز بعد از آزمایش، ایجاد پارگی در روده، عفونت و درد شکمی همراه باشد.
مشاهده خونریزی جزئی تا چند روز بعد از پروکتوسکوپی طبیعی است اما اگر علائم شما مثل درد، تب و تورم شکم تشدید شد باید حتما به پزشک مراجعه کنید.
سیگموئیدوسکوپی یکی دیگر از روش‌های مشابه پروکتوسکوپی است که از آن برای مشاهده روده بزرگ استفاده می‌شود و تفاوت این دو روش در طول لوله ایست که وارد مقعد می‌شود.
پروکتوسکوپ فقط 20 سانتی متر ابتدایی روده و رکتوم را بررسی می‌کند در حالی که سیگموئیدوسکوپ به دلیل طول لوله بلند تر، امکان بررسی بخش های بیشتری از روده را هم فراهم می‌کند.
منبع: کلینیک پایتخت